اولین همایش قرص ها ومواد شادی آور در بین نوجونان و جوانان۱۳تا ۲۴سال نودژ که در ۹شهریور۹۳ در کانون فرهنگی مسجد امام زین العابدین شهرک شهید بهشتی برگزار شد و افزایش بی رویه سوء مصرف « ترامادول » در بین جوانان شهر واطراف باعث شد کانون فرهنگی مسجد زین العابدین همایشی را ترتیب دهند واثرات این ماده خطرانات را به جوانان یادآوری کند.

دیدگاه های یکی از جوانان در مورد استفاده از این دارو

من معتاد نیستم، فقط ترامادول مصرف می‌کنم  وفقط برای شب امتحان یا وقتی که نمی خواهم بخوابم استفاده می کنم. . .

وحال می‌گوید آن را برای اینکه شب امتحان بیدار بماند خورده است و دوستانش به او این اطمینان را داده‌اند که این قرص خطرناک نیست و اعتیاد ندارد.

کشور ما در برخی از موارد در جهان رتبه‌های بالایی دارد که یکی از آن‌ها مصرف خودسرانه دارو و به ویژه داروهای مسکن است. حتی دیده شده که گاهی در داروخانه به عنوان بقیه پول یک بسته قرص استامینوفن یا برخی قرص‌های دیگر داده‌اندیا لوازم آرایشی بهداشتی نیز این مواد اعتیاد اور را ارایه می دهند

ترامادول که در بین مسکن‌ها یک سرو گردن از بقیه بالاتر است داروی شبه تریاک بوده که در دهه ۱۹۷۰ با نام تجاری «ترامادول» توسط یک شرکت آلمانی ساخته شد. این دارو که به دو شکل خوراکی و آمپول وجود دارد، بر روی گیرنده‌های عصبی اثر گذاشته و برای دردهای متوسط تا شدید تجویز می‌شود.

ترامادول در سال‌های ۸۳ و ۸۴ به بازار ایران وارد و در داروخانه‌ها به فروش رسید. با افزایش تعداد مسمومیت‌ های ناشی از سوء مصرف ترامادول و به تناسب آن افزایش مرگ و میر ناشی از آن در سال‌های اخیر این موضوع سبب بروز نگرانی‌هایی در بین متولیان مبارزه با مصرف مواد مخدر شده است.

به گفته علی  یکی از حاضران در این همایش خاصیت‌های سرخوشی، ضد افسردگی و بی خوابی داروی ترامادول سبب سوء مصرف این دارو در میان جوانان شده است. صد میلی گرم قرص ترامادول معادل ۱۰ میلی گرم مرفین و ۶۲ میلی گرم تریاک است.

او می‌گوید: گرچه ساختمان شیمیایی ترامادول با مواد مخدر متفاوت است اما با مصرف مداوم ترامادول کاملاً وابستگی ایجاد می‌شود. این دارو نشئه کننده بوده و فرد مجبور است برای بدست آوردن نشئگی بیشتر دوز مصرفی خود را به تدریج بالا ببرد.

عمده مصرف این دارو که تاثیر آن چهار تا ۶ ساعت است برای کاهش دردهای مفصلی، جراحی، زایمان و… بوده که به دلیل اینکه موجب وابستگی و اعتیاد می‌شود مصرف آن بیش از دو هفته مجاز نیست.

مصیب نیز در این باره می گوید :ترامادول با جلوگیری از باز جذب « نورآدرنالین » موجب ایجاد نوعی خاصیت، مانند داروهای ضدافسردگی و همچنین هوشیاری می‌شود. این دارو برخلاف مرفین، فرد مصرف کننده را فعال‌تر می‌کند، حتی در برخی از مصرف‌کنندگان احتمال گرفتگی عضلانی کاهش می‌یابد.

وی افزود :از باورهای غلطی که درباره ترامادول در جامعه ما وجود دارد این است که جوان‌ها فکر می‌کنند این قرص اعتیادآور نیست و برای رسیدن به سرخوشی کاذب با خیال عدم اعتیاد به آن گروه‌های مختلف سنی از این قرص استفاده می‌کنند اما غافل از این که عوارض این قرص می‌تواند به مراتب شدیدتر از سایر مواد افیونی باشد و حتی گاهی مسمومیت شدید می‌تواند منجر به مرگ فرد شود.

برای افرادی که مدت زیادی از ترامادول استفاده کنند با قطع ناگهانی دارو علائم اضطراب، ترس، تعریق، بی خوابی، تهوع و لرز، اسهال، درد عضلانی، سندروم پای بی قرار، گرگرفتگی و گزگز پیش می‌آید.

جعفر: با اشاره به اینکه گروه سنی مصرف کننده که دچار مسمومیت شده‌اند ۱۵ تا ۲۵ ساله و بیشتر مردان هستند می‌گوید: بیمارانی که به دلیل مسمومیت این دارو به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند علایمی نظیر سوزش سینه، تنگی نفس شدید، افت فشار خون و… دارند که در برخی از موارد مسمومیت به حدی زیاد است که منجر به مرگ بیمار می‌شود.

* فروش بدون نسخه پزشک ممنوع

در آذر ماه سال ۹۰ معاون داروی سازمان غذا و دارو اعلام کرد که « بنا بر دستور وزرای بهداشت و کشور و ستاد مبارزه با مواد مخدر، توزیع داروهای تحت کنترل در داروخانه‌های غیر بیمارستانی صرفا بنا بر سهمیه‌های تعیین شده بوده و در صورت نیاز به تخصیص سهمیه بیشتر، معاونت‌های غذا و دارو هماهنگی‌های لازم را انجام خواهند داد. »

بر اساس این دستور ترامادول در لیست داروهای تحت کنترل قرار گرفته و اعلام شد که سهمیه ماهانه داروخانه‌های نیمه وقت از قرص و کپسول ترامادول ۵۰ میلی گرمی، پنج بسته صد عددی، داروخانه‌های روزانه سه بسته و داروخانه‌های شبانه روزی پنج بسته خواهد بود که این سهمیه برای قرص و کپسول صد میلی گرمی ترامادول در داروخانه‌های نیمه وقت به دو بسته کاهش ‌یافت اما سهم دو گروه دیگر از قرص صد میلی گرمی ثابت ماند که بنا بر چنین روند توزیعی، در واقع کل داروخانه‌های غیربیمارستانی کشور در طول سال، حدود دو میلیون بسته صد عددی قرص ترامادول دریافت می‌کردند.

در این بخشنامه تاکید شده بود که بیمارانی که پزشک برای آن‌ها ترامادول تجویز کرده است باید «اصل مدرک مربوط به پاتولوژی یا نظر کمیسیون پزشکی دال بر بیماری، اصل نسخه خوانا و معتبر ممهور به مهر پزشک معالج (موکد بر تعداد، دوز روزانه و طول مدت مصرف دارو) اصل شناسنامه بیمار، و در صورت سابقه مصرف دارو پوکه آمپول یا بلیستر قرص را به داروخانه تحویل دهند.»

رضا: بیشتر کسانی که سراغ ترامادول را می‌گیرند جوانان بین ۱۵ تا ۲۰ ساله هستند.

وی ادامه می‌دهد: تفاوت ترامادول با مواد افیونی دیگر بسته بندی شیک و زیبا و دسترسی راحت به آن است و در صورتی که آسیب این قرص کمتر از مواد مخدر نیست و صدمات زیادی به کبد می‌زند.

محمد که بی خبر از همه جا هر روز ترامادول می‌خورده است می‌گوید: من اطلاعی از اعتیاد آور بودن ترامادول نداشتم نخستین بار برای سردرد جزئی از آن استفاده کردم و به مرور استفاده آن تکرار شد تا اینکه کار به جایی رسید که وقتی یک روز ترامادول نخوردم دچار تشنج شدم و پزشک بیمارستان به پدرم گفت که من معتاد هستم.

وی ادامه می‌دهد: شنیدن واژه معتاد تنم را به لرزه انداخت و با ناباوری گفتم من معتاد نیستم فقط در روز چند ترامادول مصرف می‌کنم.

شاید اگر به جوانان اطلاعات بیشتری در خصوص این دارو و اثرات مخرب آن داده و حداقل در بروشور ترامادول خطر اعتیاد آور بودن و مضرات آن نوشته می‌شد افرادی مثل محمد در دام اعتیاد ترامادول اسیر نمی‌شدند.